On concrete prep FINAL 7.11.16_Cym

Paratoi pendant

Pam paratoi pendant?

Yr egwyddor hanfodol sy’n sail i’r cysyniad o baratoi pendant yw bod angen i ddisgyblion gael profiad cychwynnol ar gyfer y dasg sy’n hygyrch i bawb, er y gallai’r dasg ei hun gael ei hanelu at gyfnod Piagetaidd mwy datblygedig. Felly, mae’n weithgaredd cynnar mewn gwers LT (Beth am feddwl – Let’s think) lle gellir, yng nghyd-destun yr her sydd i ddod, ennyn diddordeb y rhan fwyaf o blant heb fod angen addasu ar eu cyfer. Efallai y gallem ei ddisgrifio fel paratoad hygyrch.

Mae pob gwers yn adeiladu ar ddealltwriaeth o hierarchaeth, yn deillio o Piaget, sy’n ystyried gwahanol lefelau o berfformiad gan blant, a lefelau’r galw gwybyddol gan bob rhan o wers LT arfaethedig. Mae’r diagram ar gyfer y wers ‘Let’s Think Maths’, Jelly Babies, yn enghraifft o hyn, lle gellir gweld bod yna dair lefel ar gyfer agenda’r wers ei hun, a phedair lefel bosibl o ymateb gan y disgybl.

Byddai cynllunwyr y gwersi yn dod o hyd i gyd-destun a oedd yn caniatáu ystod o lefelau o alw gwybyddol, A byddai’n caniatáu perfformiad llwyddiannus gan yr holl blant yn y dosbarth ar un lefel (o ystyried yr ystod ddisgwyliedig o lefelau gwybyddol ar gyfer y grŵp oedran perthnasol). Byddai hyn yn pennu sut y byddai’r gwaith paratoi pendant yn cael ei lunio a sut y byddai penodau’r wers yn mynd rhagddynt.

Yn Jelly Babies (LT Maths 5-9) mae’r gwrthdaro gwybyddol yn cynnwys gwahaniaethu rhwng maint y person jeli a’i gyfraneddau, er mwyn gallu categoreiddio’r tri math o bobl jeli. Felly roedd y paratoad pendant yn cynnwys dangos i’r plant yn eu tro lun o Fabi Jeli, Mam Jeli ac yna Dadi Jeli, gan eu holi sut maen nhw’n wahanol.

Yn Floating and Sinking (CASE), ar ôl eu holi am eu syniadau am arnofio a suddo, yn gyntaf rhoddwyd sawl jar iddynt, i gyd o’r un pwysau, ond â gwahanol gyfeintiau. Wrth iddyn nhw fynd i lawr y gyfres daeth pwynt pryd y suddodd pob un ohonynt: casgliad— cysyniad pendant—: y cyfaint sy’n gyfrifol am hyn. Nesaf maen nhw’n gwneud yr un peth gyda chyfres o jariau, pob un o’r un cyfaint, ond o amrywiol bwysau: mae’n edrych fel pe bai’r pwysau yn gyfrifol am hyn. Mae hyn i gyd yn baratoad ar gyfer y cam gwrthdaro gwybyddol lle dangosir dwy jar ddirgel sef X ac Y gan roi eu pwysau a’u cyfaint, a gofynnir iddynt ragweld a fyddant yn arnofio neu’n suddo. Mewn gwirionedd bydd y ddwy jar a ddangosir yn suddo yn ôl un maen prawf ac yn arnofio yn ôl y llall.

Yn The Bridge (LTE KS3), mewn paratoi pendant caiff myfyrwyr eu cyflwyno i’r testun a gofynnir iddynt raddio’r cymeriadau o ran pwy sydd fwyaf ar fai yn eu barn nhw. Mae hyn yn hygyrch i bawb gan ei fod yn cynnwys barn bersonol. Fodd bynnag, wrth i fyfyrwyr esbonio sut y gwnaethant eu graddio mewn trafodaeth grŵp a rhoi adborth fel dosbarth cyfan, gall bylchau yn eu gwybodaeth flaenorol, eu dealltwriaeth a’u darlleniadau ddod i’r amlwg a gall yr athro gyfryngu’n briodol i baratoi ar gyfer yr adeiladwaith cymdeithasol a’r gwrthdaro gwybyddol. Mae’r gwaith paratoi pendant hwn yn adeiladu tuag at alw gwybyddol cynyddol, lle bydd myfyrwyr yn mabwysiadu safbwynt empathig tuag at y cymeriadau ac yn datblygu dadl sydd i’r gwrthwyneb i’w safbwynt cychwynnol.

Paratoi pendant yn ymarferol

Mae archwilio’r cysyniad o baratoi pendant gydag athrawon yn tynnu eu sylw at ragflaenwyr pwysig sy’n angenrheidiol ar gyfer ymateb y plant i’r her yn y dyfodol. Yn gyntaf, mae paratoi pendant yn cyflwyno cyd-destun ar gyfer y dysgu y gall disgyblion ymgysylltu ag ef a lle byddant yn cael eu hysgogi i ddatrys y broblem (yr hyn a alwn weithiau’n ‘fachyn’). Gall hyn fod yn gyd-destun bywyd go iawn, neu’n gyd-destun dychmygol ond ei rôl yn bennaf yw ymgysylltu â’r disgyblion ac fel nad yw’r gwrthdaro gwybyddol a ddaw i’r amlwg yn un o anghynefindra, ond o alw cysyniadol.

Mae paratoi pendant hefyd yn cynnwys rhywfaint o weithgarwch sy’n ysgogi syniadau’r plentyn am broblem sy’n dod i’r amlwg, gan roi rhywbeth iddo ‘fynd i’r afael ag e’ pan fydd y broblem, fel sydd fel arfer yn digwydd, yn mynd yn ‘llithrig’. Mae angen i ddisgyblion ‘weld’ rhywfaint o’r broblem mewn ffordd bendant. Mae’r geiriau a allai fod yn offer meddwl defnyddiol yn ddiweddarach yn dechrau dod i’r amlwg (terminoleg y cytunwyd arnynt a geirfa sy’n benodol i sgema) ac mae’r broblem fel y’i gwelir gan blant, yn hytrach na’r athro, yn dod yn fwy clir iddynt. Wrth weithio gyda phlant ifanc iawn, mae hyn i raddau helaeth yn golygu trin neu brofi’r offer, gwirio bod gan y plant yr eirfa angenrheidiol fel grŵp, a chytuno ar y ‘rheolau ar gyfer y gêm’. Mae hyn yn awgrymu natur y dasg i’r plant ac yn eu helpu i greu pont gyda syniadau a thermau cyfredol a allai fod yn ddefnyddiol ar gyfer yr her sydd i ddod.

Mae cynllunio ar gyfer paratoi pendant yn golygu bod angen i’r athro ystyried sut y gall y plentyn a’r broblem gael eu paratoi i ymgysylltu â’i gilydd. Yma y mae’r athro hefyd yn gwneud ei ddiagnosis cynnar am y gagendor rhwng y rhesymu sydd ar gael ar hyn o bryd i’r myfyrwyr a’r rhesymu y bydd ei angen wrth i’r wers ddatblygu.

Gall athrawon wneud un o dri chamgymeriad posibl wrth baratoi’n bendant:

1. Efallai y bydd athrawon yn oedi ar y bennod hon o’r wers gan fod y ‘bachyn’ yn aml yn ysgogol iawn i’r plant (a’r athrawon!) a gall pob plentyn yn y dosbarth gael mynediad i’w lefel o feddwl. Mae hyn yn debygol o adael digon o amser yn y wers i gyrraedd lefel briodol o alw gwybyddol ar gyfer y rhan fwyaf o’r plant yn y dosbarth.

2. Gall athrawon ruthro drwy’r gwaith paratoi pendant am nad ydynt yn gwerthfawrogi’r broses o gytuno ar delerau, ‘y rheolau ar gyfer y gêm’ neu sut i drin offer. Mae’n debygol mewn sefyllfa o’r fath na fydd gan y plant ddealltwriaeth ddigon dwfn o’r dasg i fynd i’r afael â’r gwrthdaro gwybyddol y byddant yn ei brofi cyn bo hir.

3. Gall athrawon geisio esbonio gormod a lleihau’r her sy’n dilyn neu amharu ar gyfle’r disgyblion i ymgysylltu ar lefel bersonol â’r wers. Yn yr ystyr hwn, mae’r gwaith paratoi pendant yn mynd yn or-gyfarwyddol. Mae hyn yn digwydd pan fydd gan yr athro ateb mewn golwg yn hytrach na cheisio archwilio gwahanol lwybrau rhesymu’r disgyblion.

Mae agoriad y wers hefyd yn amser i roi pwyslais ymhlyg neu benodol ar ffurfio grŵp a gweithredu fel grŵp. Mae angen i ddisgyblion wybod pwy sydd yn eu grŵp, ble y byddan nhw’n gweithio a sut mae cydweithio effeithiol yn edrych. Nid yw hyn yn baratoad pendant, y gallwn ei ddisgrifio fel paratoad ar gyfer y gwrthdaro gwybyddol, ond paratoi ar gyfer yr adeiladwaith cymdeithasol.